MANASTIR STUDENICA

Ravno pre 800 godina otpočeta je gradnja najlepše i umetnički najsnažnije oblikovane srpske srednjovekovne građevine. To je bila crkva posvećena Bogorodici Dobrotvorki, središnji hram studeničkog manastira. Kao jednu od svojih zadužbina podigao ju je obnovitelj i ujedinitelj srpske srednjovekovne države, veliki župan Stefan Nemanja (oko 1113-1199). Predstavlja jednu od najlepših srpskih srednjovekovnih građevina. Manastir Studenicu je u 12. veku sagradio Stefan Nemanja. Osim Bogorodičine crkve, tu je i Milutinova, poznata kao Kraljeva crkva, izgrađena početkom 14. veka i crkva Svetog Nikole. Studenica (Republika Srbija) je kao kulturno-istorijski spomenik na Listi svetske kulturne i prirodne baštine Uneska.

MANASTIRSKI KOMPLEKS STUDENICA Bogorodičina crkva (Nemanjina zadužbina iz 1183-1191), Radoslavljeva priprata (iz 1228-1234), Trpezarija i biblioteka (početak 13 v.) (rekonstrukcija), Crkva sv.Nikole (početak 13.v.), Zapadna kula (iz 13.v.), Kraljeva crkva (Milutinova zadužbina iz 1313/14), Manastirski konaci

Centralno mesto u studeničkom arhitektonskom kompleksu zauzima monumentalna Bogorodičina crkva. Ona je sagrađena u poslednje dve decenije 12. veka, dok je spoljna priprata naknadno dodata. Spoljni izgled Bogorodičine crkve, izuzev kupole, izgrađen je u duhu vladajućeg stila savremene umetnosti na zapadu - romanike - dok su arhitektonski oblici građevine, sa zasvedenim brodom koji je nadvišen kupolom i bočnim tremovima što podsećaju na poprečni brod, vizantijski.
Arhitektura: Oblik, Kupola, Fasada, Portali, Prozori, Graditelj.
Živopis: Oltar, Pandantifi, Zidovi, Ikonostas, Stil, Koreni Obnova.

Stefan Nemanja - Sv. Simeon

Potomak stare vladalačke porodice, Nemanja je, iako najmlađi među svojom bračom, zagospodario pokrajinom Raškom, prisajedinio Zetu i uspešnim ratovanjem oslobodio druge krajeve Srbije, stvorivši snažnu i naprednu državu, na čijem su čelu gotovo čitava dva veka stajali njegovi potomci, prema rodonačelniku nazvani Nemanjići. Pred kraj života, a pod uticajem svog najmlađeg sina Save, Nemanja se u Studenici zamonašio dobivši ime Simeon, a zatim je prešao u Hilandar, gde je ubrzo umro. Njegove zemne ostatke preneo je sin Sava 1208. u Srbiju i sahranio u Studenici, u ranije pripremljenoj grobnici, gde se njegov kult i danas najviše ispoljava. Srpska crkva ga je kanonizovala kao sv. Simeona Mirotočivog čija se uspomena proslavlja 26. februara.

FASADA BOGORODIČINE CRKVE

Najveću vrednost studeničke arhitekture čini dekorativna obrada fasada. One su rašćlanjene lezenama i povezane lučnim frizom čije se arkadice oslanjaju na vajane konzole. Prozori su lučno zasvođeni i najvećim delom dvodelni (bifore), sa stubićem i izvajanim kapitelom po sredini. Trifora na oltarskom delu crkve je od svih studeničkih prozora najskladnije umetnički obrađena. Srednji deo timpanona ukrašen je lozicom, dok se sa strane nalaze zmaj i vasilisk (kombinacija aždaje i petla) koji čuvaju pristup oltaru, "svetinji nad svetinjama". Okvir prozora čini ornamentalna traka sa razvrežalom lozicom u koju su upletene figure životinja i ptica, takođe simboličkog karaktera, što pokazuje predstava jagnjeta sa krstom.

Monumentalna i potresna kompozicija Hristovog raspeća zauzima sredisni deo zapadnog zida. Na zvučnom tamnoplavom pozađu, toplookerne figure Hrista i drugih učesnika uzbudljive religiozne drame, sa naglašenim ljudskim dimenzijama stradanja i bola, ostvaruju harmoniju najvećih dela evropske umetnosti 13. veka.